Projekt finansowany przez NCN w ramach konkursu Sonata 3. Numer grantu 2011/03/D/HS4/05358.
Projekt realizowany w Instytucie Psychologii UKSW, 2012-2015.
Kierownik projektu: dr Monika Mynarska

Podstawowym celem projektu jest lepsze zrozumienia zjawiska bezdzietności w Polsce. Dotychczasowe badania, prowadzone główne przez demografów i socjologów, koncentrowały się głównie na ograniczeniach i przeszkodach, jakie ludzie mogą napotkać w toku realizacji swoich pragnień rodzicielskich. Dużo mniej wiadomo na temat samych motywów i pragnień: jak rozwijają się w cyklu życia i jak przekładają się na faktyczne zachowania? Niniejszy projekt łączy dwie perspektywy – demograficzną i psychologiczną – aby uzupełnić naszą wiedzę w tym zakresie. Proponowane badania mają na celu znalezienie odpowiedzi na pytanie: jak postawy i pragnienia (czynniki motywacyjne) kształtują ostateczną decyzję o braku potomstwa? Pierwszym celem szczegółowym projektu jest opracowanie polskiej wersji testu motywów rodzicielskich. Drugim, jest pogłębiona analiza procesu podejmowania decyzji, prowadzącego do bezdzietności u kobiet i mężczyzn (par) o różnym poziomie motywacji do posiadania dzieci.

Publikacje:

• Mynarska, M., Rytel, J. (2014). Pomiar motywacji do posiadania dzieci wśród osób bezdzietnych. Polska adaptacja Kwestionariusza Motywów Rodzicielskich. Polskie Forum Psychologiczne, 19 (4), 522-543.
• Mynarska, M. (2013). Bezdzietność – wybór, ograniczenia, czy splot okoliczności? Jakościowa analiza procesu pozostawania bezdzietną. Family Forum, 3, 55-77.

Wystąpienia na konferencjach:

• Mynarska, M. (2015). Childless by choice? Exploring motivation of childless people. Referat na konferencji “Socio-psycho-medical changes in the lifestyles of the contemporary family”, Rumunia, Bukareszt. Materiały konferencyjne
• Mynarska, M. (2015). Metody jakościowe i ilościowe w badaniach nad (nie)podejmowaniem ról rodzicielskich. Referat wygłoszony na XXIV Ogólnopolskiej Konferencji Psychologii Rozwojowej, Warszawa.
• Mynarska, M. (2015). Childless by choice? Exploring motivation of childless people. Referat wygłoszony na XII Konferencji Młodych Demografów, Poznań. Strona konferencji
• Mynarska, M. (2015). Sequences and Narrations. Childlessness in Poland. Referat wygłoszony na konferencji „Beyond methodological dualism − Combining qualitative and quantitative data”, Niemcy, Bielefeld.
• Mynarska, M., Rytel, J. (2014). Joys and fears of parenthood in the eyes of childless individuals. Referat wygłoszony na 7. Kongresie Badań nad Rodziną (7th ESFR Congress: Families in the Context of Economic Crisis. Recent Trends in Multidisciplinary Perspective, Madryt, Hiszpania, 3-6.09.2014. Strona konferencji
• Rytel, J., Mynarska, M. (2014). A structure of childbearing motivation. Plakat zaprezentowany na Europejskiej Konferencji Ludnościowej (European Population Conference), Budapeszt, Węgry, 25-28 czerwca 2014. Strona konferencji
• Mynarska, M. (2013). Childlessness in Poland: Desires and constraints in women's life course. Zaproszony wykład w ramach serii LIVES / LINES Colloquium, Uniwersytet w Lozannie, Szwajcaria, 13.11.2013.
• Mynarska, M., Rytel, J. (2013). Childbearing and childlessness: Motives, desires and intentions. Referat wygłoszony na XI Konferencji Młodych Demografów, Kraków, 18-20.09.2013.
• Mynarska, M., Rytel, J. (2013). Polska adaptacja Kwestionariusza Motywów Rodzicielskich Warrena Millera. Referat wygłoszony na XXII Konferencji Psychologii Rozwojowej, Gdańsk, 27-29.05.2013.
• Mynarska, M. (2013). Motivation to have children: The Polish adaptation of the W. Miller’s Childbearing Questionnaire. Referat wygłoszony na mini konferencji: Psychosocial Workshop, Nowy Orlean, USA, 9-10.04.2013.

Wyniki
Radości i obawy związane z rodzicielstwem

Jednym z najważniejszych celów projektu jest lepsze zrozumienie motywacji do posiadania potomstwa. Prawie 700 kobiet i mężczyzn, w wieku 30-39 lat, przebadanych zostało Kwestionariuszem Motywacji Rodzicielskich. Badania prowadzone były w całej Polsce, a osoby badane – w momencie badania – nie miały dzieci. Poniżej przedstawiono kilka najważniejszych wniosków z tych badań.

Badania potwierdziły, że wśród bezdzietnych Polaków i Polek dominują osoby, które chcą zostać rodzicami.
Na wykresie kolorem zielonym oznaczono osoby o wysokim poziomie motywacji rodzicielskich – osoby, które chcą mieć dzieci i dla których dzieci są bardzo ważne. Stanowią oni niemal 60% badanej grupy. Kolor czerwony i niebieski oznaczają odpowiednio osoby o średnim i niskim poziomie motywacji do posiadania dzieci.

Jak widzimy 15% badanych charakteryzowało się niskim poziomem motywacji rodzicielskich. Co ciekawe, nie było wyraźnych różnic pomiędzy kobietami i mężczyznami.

Ważnym pytaniem, na które poszukiwaliśmy odpowiedzi było to, jakie radości związane z rodzicielstwem postrzegają nasi respondenci, a co budzi ich obawy? Oraz w jaki sposób te postrzegane radości i obawy wpływają na ich chęć posiadania potomstwa?

Osoby, które chcą mieć dzieci przede wszystkim doceniają radość i pozytywne emocje, które towarzyszą narodzinom i wychowaniu dziecka. Ważne jest dla nich to, że doświadczą wyjątkowej miłości w kontakcie z dzieckiem, że będą mogły tulić je, obserwować jak rośnie i rozwija się, bawić się z nim. Czynniki te były ważne zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn, jednak u Panów biorących udział w badaniu dodatkowo istotne okazały się bardziej praktyczne aspekty. Na chęć posiadania dziecka u mężczyzn w znaczący sposób wpływa to, że postrzegają oni dzieci jako „przedłużenie” ich samych (dzieci przejmą ich wartości, ich tradycje rodzinne, ich majątek) oraz to, że widzą oni w dzieciach źródło wsparcia na „stare lata”. Aspekty te były nieco mniej ważne – chociaż nie bez znaczenia – w przypadku kobiet.

Z kolei, największe obawy, które obniżały chęć zostania rodzicami u osób badanych, związane były z tym, jak wiele obowiązków i obciążeń przyniesie urodzenie się dziecka. Osoby, które charakteryzowały się średnią i niską motywacją do posiadania dzieci dostrzegały pozytywne aspekty rodzicielstwa, ale równocześnie obawiały się, że dziecko pochłonie ich energię całkowicie, nie zostawiając im czasu i sił na żadne inne aktywności. Dodatkowo, dla mężczyzn dość istotnym czynnikiem były obciążenia finansowe, związane z rodzicielstwem, a dla kobiet – trudność w pogodzeniu pracy zawodowej z macierzyństwem.

IBadania zostały przeprowadzone w roku 2013 we współpracy z firmą ARC Rynek i Opinia Sp. z o.o./