Grant 0025/DIA/2019/48
Diamentowy Grant nr 0025/DIA/2019/48
pt. Rozpowszechnienie, uwarunkowania i międzykulturowe zróżnicowanie kompulsywnych zachowań seksualnych
Kierownik projektu: Agnieszka Glica
Kwota grantu: 180 000,00 zł
Opiekun naukowy: dr hab. Mateusz Gola i dr Karol Lewczuk
Czas trwania: 2019-2022
Kompulsywne zachowania seksualne (compulsive sexual behaviors, CSB) po raz pierwszy zostaną ujęte jako odrębna jednostka diagnostyczna w najnowszej wersji klasyfikacji ICD-11. Zaburzenie to charakteryzują niepoddające się kontroli myśli, impulsy i zachowania seksualne (np. nałogowe oglądanie pornografii, kompulsywna masturbacja, przygodne kontakty seksualne), które przyczyniają się do cierpienia oraz upośledzenia codziennego funkcjonowania jednostki.
Obecnie nie wiemy, jakie jest rozpowszechnienie CSB w populacjach innych niż amerykańska. Postawienie prawidłowej diagnozy CSB często komplikuje też obecność zaburzeń współwystępujących. Wskazuje się, że najczęściej mogą być to: (1) zaburzenia nastroju, (2) zaburzenia lękowe, (3) uzależnienia i (4) dysfunkcje seksualne. Dodatkowo u różnych osób, za rozwój symptomów CSB mogą odpowiadać odmienne mechanizmy psychologiczne – dla niektórych osób kompulsywne zachowania seksualne mogą stanowić sposób na redukcję negatywnych emocji, dla innych natomiast być kierowane impulsywnością i niekontrolowaną chęcią doświadczenia przyjemności.
Poprzednie badania dają podstawę do przewidywania, że osoby z CSB przejawiają większe trudności w regulacji emocji oraz wyższe nasilenie lęku, mogą być bardziej impulsywne i bardziej zależne od nagrody. Wskazuje się też na potencjalny wpływ doświadczenia molestowania seksualnego w dzieciństwie i stylu przywiązania wykształconego w tym okresie życia. Ponadto trudności w kontroli własnych zachowań seksualnych mogą się też łączyć z zaburzeniami funkcji wykonawczych. Co szczególnie istotne, sugeruje się również istotny wpływ religijności i norm kulturowych na zachowania seksualne, również te problematyczne – CSB może więc różnie objawiać się w różnych kulturach, co nie zostało dotychczas sprawdzone.
Niniejszy projekt składa się z dwóch części. Część pierwszą tworzy zestaw 3 badań przeprowadzonych w Polsce. Badanie 1 ma na celu sprawdzenie, jakie jest rozpowszechnienie objawów kompulsywnych zachowań seksualnych w populacji polskiej oraz w jakim stopniu symptomy charakterystyczne dla innych zaburzeń współwystępują z symptomami CSB. Badanie 2 i 3 dotyczą z kolei czynników wpływających na rozwój CSB. W Badaniu 2 będą to zmienne mierzone deklaratywnie, m.in.: subiektywny poziom religijności, trudności w regulacji emocji, cechy temperamentu, poziom lęku, samoocena, impulsywność, style przywiązania czy doświadczenie molestowania seksualnego w przeszłości. Badanie 3 będą natomiast tworzyć testy poznawcze, tym samym umożliwiając weryfikację hipotezy dotyczącej obniżonego poziomu funkcji wykonawczych u osób z objawami CSB. Ta część projektu pozwoli sprawdzić jakie mechanizmy psychologiczne leżą u podłoża CSB i jakie są między nimi zależności.
Część druga projektu umożliwi z kolei międzykulturowe porównanie charakterystyki CSB. Planowane jest przeprowadzenie 5 równoważnych badań w grupach osób pochodzących z 5 różnych krajów: Brazylii, Japonii, Izreala, Filipin i Niemiec. W badaniach tych zostaną uwzględnione niektóre zmienne, składające się na badania w części pierwszej projektu, tj.: rozpowszechnienia CSB oraz czynników warunkujących rozwinięcie CSB mierzonych zarówno deklaratywnie, jak i za pomocą testów funkcji wykonawczych. Realizacja tej części umożliwi ocenę tego, czy – i w jaki sposób - czynniki kulturowe wpływają na obraz kliniczny CSB.
